Vandaag de dag zien we een massale depolitisering van de vakbonden door veel leden die werkzaam zijn in de culturele sector. In de loop der tijd heeft de symboliek die aan de vakbonden kleeft, elke politieke en militante inhoud verloren. Dit kan worden verklaard door hun voornoemde opdracht om betalingsagentschappen en tussenpersonen te worden met de administratieve organen, hoofdzakelijk de RVA. Als gevolg van bovengenoemde moeilijkheden voelen wij een schrijnend gebrek aan steun van de vakbonden tegenover het gebrek aan politieke sturing en het vijandige beleid van de RVA ten opzichte van kunst en creatieve werknemers. Er is een algemeen gebrek aan inzicht in de rol en de opdracht van vakbonden in een context van economische, sociale en menselijke crisis voor deze aangeslotenen. 

Wij vragen om een duidelijk en consequent standpunt van de vakbonden over de rechten van werknemers in de kunst- en creatieve sector. Kunstenaars en creatieve werknemers zijn zich meestal niet bewust van het standpunt van hun vakbond in onderhandelingen die hen aangaan, of het nu gaat om de sociale status van werknemers in de sector of gewoon om bescherming tegen misbruik door de werkgever. De vakbonden worden verondersteld ons te vertegenwoordigen en te verdedigen en hebben “bevoorrechte” toegang tot de politieke autoriteiten. De werkzaamheid rond de status van kunst- en creatieve werkers moet in het middelpunt van de belangstelling van de vakbonden staan.

Wij eisen de deelname en de actieve aanwezigheid van de vakbonden bij de acties die door de culturele sector worden gevoerd. Hoe kan men geen gebrek aan solidariteit van de vakbonden bespeuren als de boodschap en de steun voor de recente door de sector georganiseerde acties ontbreken in het discours van de vakbonden? Terwijl bewegingen van federaties, collectieven, kunstenaars en burgers al enkele maanden actief zijn in de strijd voor de bescherming en verdediging van de rechten van werknemers in de kunsten en de creatieve industrie, zijn de vakbonden op de achtergrond gebleven.

Wij vragen dat de deur wordt opengezet voor vertegenwoordigers uit de culturele sector, zodat de relevantie en de legitimiteit van de verklaringen en acties van de vakbonden een echte toegevoegde waarde krijgen. Om ervoor te zorgen dat de vakbondsvertegenwoordiging in overeenstemming is met de realiteit van de aangeslotenen, is het noodzakelijk dat kunst- en creatieve werknemers en culturele beroepsfederaties zitting hebben in de vakbondsorganen. Momenteel zijn de meeste vakbondsvertegenwoordigers in besluitvormingsorganen voor de sector geen kunst- en creatieve werknemers. Zij hebben dus slechts een benaderend en niet-representatief beeld van onze werkelijkheid. Dit is bijvoorbeeld het geval met de vertegenwoordigers van het Paritair Comité 304, waar de salarisschalen in de amusementssector worden vastgesteld. Dit leidt tot onrechtvaardige beslissingen die de meest achtergestelden onder ons verzwakken. De mechanismen voor de verkiezing van vakbondsvertegenwoordigers zijn nog steeds zeer onduidelijk: alleen georganiseerde structuren zijn verplicht verkiezingen te houden. Elke andere werknemer in de sector mag geen vakbondsafgevaardigde kiezen. De rest is al even ondoorzichtig: de namen van de vertegenwoordigers zelf zijn over het algemeen onbekend bij de leden, en hun opdracht nog meer. Door de interne werking van de vakbonden te vereenvoudigen en zichtbaar te maken, zullen de werknemers zich gemakkelijker in de vakbondsstrijd kunnen mengen en zich doen gelden. Vakbonden moeten hun relatie met werknemers in de kunst- en creatieve sector heroverwegen. De realiteit van de sector vraagt nieuwe vormen van engagement en een vorm van militante creativiteit, zodat werknemers in de kunsten en de creatieve industrie, ook degenen die buiten het kader vallen, kunnen aan de vakbondsstrijd deelnemen.

Wij eisen dat er communicatiemiddelen worden ingevoerd om onze eisen onder de aangeslotenen en tussen vakbonden en aangeslotenen te bundelen. De geschiedenis van de vakbond is gebaseerd op een eenvoudige interne werking: op de werkplek heeft elke werknemer een vakbondsbureau. Gezien de realiteit van de sector zijn er geen vakbondsbureaus buiten de structuren met vaste artistieke banen (zoals de Munt). Dit verlies aan fysieke vertegenwoordiging heeft bijgedragen tot de onthechting tussen de aangeslotenen en de vakbond. Tot op heden is er nog steeds geen platform waar werknemers en vakbonden elkaar kunnen ontmoeten en ideeën kunnen uitwisselen. Het is van essentieel belang dat de verschillende interne diensten, zoals BBTK voor het ABVV of LBC voor het AVC, zorgen voor regelmatige fysieke ontmoetings- en overlegplaatsen voor de culturele geledingen. Zorg voor deze duidelijke communicatiemiddelen en het gebrek aan vakbondsactivisme onder kunst- en creatieve werknemers kan niet langer herhaaldelijk de schuld worden gegeven.

Wij vragen aan de vakbonden en politici om sociale bescherming te waarborgen binnen de realiteit van de culturele sector. Het is van essentieel belang samen te werken om de werknemers zo goed mogelijk te beschermen. Door de behandeling die de RVA – lange tijd, maar vooral sinds de gezondheidscrisis – heeft ondergaan, wordt een definitief archaïsche ideologische visie op werk, kunst en de plaats daarvan in een democratische samenleving geïnsinueerd. Wij denken dat wij samen een strijd kunnen voeren voor een ander paradigma: rechtvaardiger, menselijker, meer gericht op het levende en de sociale band. 

Daartoe is het van essentieel belang dat de band tussen de vakbonden en de aangeslotenen opnieuw tot stand wordt gebracht. Terwijl de eerstgenoemden in de loop der jaren hun vastberadenheid en hun rol als beschermers van de rechten van de werknemers hebben zien afbrokkelen, hebben de laatstgenoemden zich geleidelijk aan gedistantieerd, tot op het punt dat zij zich volledig hebben gedistantieerd van de vakbondsstructuur waarvan zij niettemin deel uitmaken. De vakbond is opgericht door de werknemers en voor de werknemers. Wie dat uit het oog verliest, laat het terrein open voor verslechtering van de arbeidsomstandigheden en verlaging van de minimumlonen onder druk van gewetenloze werkgevers en aannemers. De culturele sector lijdt onder hetzelfde sociale geweld als alle andere sectoren, met verschrikkelijke baanschantage. Zonder vakbond om hen te verdedigen, worden werknemers in de kunst- en creatieve sector de facto hieraan onderworpen en iedereen die zich hiertegen verzet wordt gewoon weggevaagd.

Met deze brief weigeren wij de schuld in de schoenen te schuiven van de werknemers van de betaalorganen. Wij zijn van mening dat het absoluut noodzakelijk is de problemen tussen de werknemers nader tot elkaar te brengen. Wij zeggen nee tegen het vechten onder de armen. De voordelen van solidariteit zullen zowel de werknemers in de kunst- en creatieve sector als de werknemers in vakbonden ten goede komen. Wij roepen op tot sectoroverschrijdende solidariteit en de noodzaak om veronderstellingen over onze sector ter discussie te stellen. Op dezelfde manier vragen wij om een daadwerkelijke openstelling van de vakbonden voor een werkelijke vertegenwoordiging van de culturele sector, zowel inhoudelijk als formeel, zodat de gevechten die ons te wachten staan daarin de plaats krijgen die hun toekomt. Als wij constateren dat immobiliteit en vakbondsrigiditeit dit werk in de weg staan, zijn wij gedwongen te overwegen dat de vakbondsstrijd van de kunstenaars definitief buiten de muren van uw instellingen zal moeten worden voortgezet. Wij twijfelen er niet aan dat u, evenzeer als wij, koste wat kost een dergelijk schisma wilt vermijden, dat synoniem zou zijn met een cultuur die in onze samenleving definitief wordt beschouwd als een luxe, een “product” dat bovendien “niet-essentieel” is. 

De dialoog ligt vóór ons.